Κ.Ε.ΤΕ.Α.Θ
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας
Αναπτυξιακή Εταιρεία Αιτωλοακαρνανίας
Αποδεικτικά πειράματα και οικονομικότητα του είδους στέβια (Stevia rebaudiana) ως καινοτόμος εναλλακτική καλλιέργεια –τρόφιμο στην Ελλάδα
Τελική Έκθεση
| Είδος προγράμματος | Ερευνητική πρόταση |
| Συνολική χρηματοδότηση | 8.500 ευρώ |
| Νομαρχιακή ενίσχυση | 100% |
| Έναρξη | 20-7-09 |
| Λήξη | 19-7-10 |
| Διάρκεια | 12 μήνες |
| | |
| Χρηματοδότηση | Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας- ΝΑΑΙ |
| Φορέας | Κ.Ε.ΤΕ.Α.Θ |
| Επιστ. Υπεύθυνος | Π. Λόλας, Καθηγητής, (M.Sc., Ph.D), Π. Θεσσαλίας |
| Συνεργασία | 1. ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., Καπνικός Σταθμός Αγρινίου |
| | 2. Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας |
| | 3 Πανεπιστήμιο Hohenheim, Γερμανία |
| | 4. Αγρότες |
| Αποδεικτικά | 4.1. Σαράτσης Ε και Κ, Κουβαράς |
| | 4.2. Δασκαλάκης Ε., Ρίβιο |
| | 4.3. Καμαριάρης Ε., Μεγάλη Χώρα |
| | 4.4 Φωτόπουλος Χ., Σκουτερά |
Ευχαριστίες
Εκφράζονται: στον Νομάρχη κ. Ευθύμιο Σιώκο καθώς και σε όλα τα μέλη του Ν. Συμβουλίου της Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας για την έγκριση χρηματοδότησης του έργου, στην οικονομική υπηρεσία της Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας (Κόλαρης Κ) και στην ΑΝΑΙΤ. ΑΕ.(Ζιγκούνης Γ) που διεκπεραίωσαν τις απαραίτητες διαδικασίες υλοποίησης της χρηματοδότησης, στην ΕΑΣ Αγρινίου και το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.-Καπνικός Σταθμός Αγρινίου που έκαναν την επιλογή των συνεργατών –αγροτών, το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε επιπλέον για την παρακολούθηση των Αποδεικτικών και τη λήψη παρατηρήσεων, στους συνεργάτες αγρότες για την βοήθεια τους στους Αποδεικτικούς, στο Κ.Ε.ΤΕ.Α.Θ. ως φορέα χρηματικής διαχείρισης του προϋπολογισμού, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας για τον υπολογισμό του κόστους παραγωγής, (Καθηγητής Χρ. Φωτόπουλο, Παππά Χρ.) και στο Πανεπιστήμιο Hohenheim (Γερμανία) για το σπόρο (ποικιλία) και την μέτρηση στεβιοσίδης..
Η λήψη των παρατηρήσεων έγινε από τον γεωπόνο Η. Ντζάνη του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.-Καπνικός Σταθμός Αγρινίου με την βοήθεια των αγροτών –συνεργατών (Σαράτσης Ε και Κ Δασκαλάκης Ε, Καμαριάρης Ε. Φωτόπουλος Χ ).
Χωρίς την βοήθεια όλων παραπάνω το Πρόγραμμα δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
| Εισαγωγικά | Σελ. 4 |
| Αναγκαιότητα προγράμματος | 4 |
| Παρούσα κατάσταση καλλιεργειών στην περιοχή Αιτωλοακαρνανίας | 4 |
| Έρευνα με τη στέβια έως τώρα | 5 |
| 1. στην Ελλάδα | 5 |
| 2. στην περιοχή Αιτωλοακαρνανίας | 5 |
| Το πρόγραμμα –Έρευνα στην περιοχή Ν.Α.Α.Ι το 2009 | 6 |
| Σκοπός | 6 |
| Δράσεις προετοιμασίας | 6 |
| Παρατηρήσεις-Μετρήσεις | 7 |
| Α. Αποδεικτικές καλλιέργειες | 7 |
| Β. Περιεκτικότητα στεβιοσίδης | 7 |
| Γ. Κόστος παραγωγής | 7 |
| Δ. Διασπορά αποτελεσμάτων | 7 |
| Ε. Προσβολές από έντομα, ασθένειες | 7 |
| Αποτελέσματα | 7 |
| Α. Αποδεικτικές καλλιέργειες | 7 |
| 1. Παραγωγή σποροφύτων | 1 |
| 2. Μετρήσεις | 8 |
| 3. Αριθμός κοπών και απόδοση | 9 |
| 4. Ανάγκες σε νερό | 9 |
| 5. Απόδοση | 10 |
| 6. Λίπανση και απόδοση | 10 |
| 7. Έδαφος | 11 |
| Β. Περιεκτικότητα στεβιοσίδης | 11 |
| Γ. Κόστος παραγωγής | 11 |
| Δ. Διασπορά αποτελεσμάτων | 13 |
| Ε. Προσβολές από έντομα, ασθένειες | 13 |
| Οικονομικά στοιχεία προγράμματος | 13 |
| ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ | 14 |
Εισαγωγικά
Με την υπ’ αριθμ. 114/15-7-2009.Απόφαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Αιτωλοακαρνανίας εγκρίθηκε (Παράρτημα 1) και πραγματοποιήθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Ν. Α. Αιτωλοακαρνανίας το 2009 ερευνητική πρόταση με τίτλο ‘’Αποδεικτικά πειράματα και οικονομικότητα του είδους στέβια (Stevia rebaudiana) ως καινοτόμος
εναλλακτική καλλιέργεια –τρόφιμο στην Ελλάδα’’ του καθηγητή Π. Λόλα, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος
Η ενημερωτική επιστολή-αίτημα (Παράρτημα 2) χρηματοδότησης της ερευνητικής πρότασης (Παράρτημα 3) για Αποδεικτικές καλλιέργειες στέβιας στην ευρύτερη αγροτική περιοχή της Ν. Α. Αιτωλοακαρνανίας υποβλήθηκε στην Ν. Α. ΑΙ στις 12/3/09.
Η στέβια, άγνωστη στην Ελλάδα έως το 2005, είναι ένα νέο είδος φυτού για την Ελλάδα αλλά και την Ε.Ε. το οποίο όπως έδειξε σχετική έρευνα του Π. Θεσσαλίας σε διάφορες περιοχές σε όλη την Ελλάδα για τρία έτη, το 2006, 2007 και το 2008 φαίνεται αρκετά υποσχετικό να αντικαταστήσει καλλιέργειες οι οποίες εγκαταλείπονται στις ίδιες και όχι μόνο εδαφοκλιματικές συνθήκες, εξασφαλίζοντας τουλάχιστον το ίδιο εισόδημα.
Αναγκαιότητα προγράμματος
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ε.Ε. έχει καθιερώσει, για βασικές καλλιέργειες, την ενιαία ενίσχυση, την αποσύνδεση της από το είδος της καλλιέργειας-παραγωγή και προβλέπει την σταδιακή κατάργηση της έως το 2013 (τέλος της ‘’Γεωργίας της επιταγής’’).
Ειδικά για τον καπνό προβλέπεται και μείωση της επιδότησης από το έτος 2010 έως το 2013 με την μεταφορά μέρους της ενίσχυσης στην Ανάπτυξη υποδομών (2ος Πυλώνας).
Αυτό είχε ήδη ως συνέπεια τον σημαντικό περιορισμό σε ορισμένες περιοχές και την πλήρη εγκατάλειψη σε πολλές άλλες περιοχές στην Ελλάδα, ορισμένων καλλιεργειών (π.χ. καπνός, ζαχαρότευτλα, βαμβάκι, κ.α.). Έτσι αρκετοί αγρότες έχουν χάσει εισόδημα και απασχόληση γιατί δεν έχουν στραφεί σε άλλες οικονομικές καλλιέργειες όπως στοχεύει η Ε.Ε. με την νέα ΚΑΠ.
Παράλληλα, είναι γνωστό ότι αρκετές συνθετικές γλυκαντικές ουσίες –τρόφιμα αλλά και φυσικές (π.χ. ζάχαρη) δεν προτιμώνται ή περιορίζεται και χρειάζεται αντικατάσταση η χρήση τους.
Έτσι, φαίνεται ότι στα πλαίσια αυτά της ΚΑΠ αλλά και της ανάγκης νέων οικονομικών και ανταγωνιστικών καλλιεργειών επιβάλλεται, πρωταρχικά σε επίπεδο Υπουργείου μέσω ερευνητικών φορέων (ΑΕΙ, ΤΕΙ, ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) αλλά όπου είναι δυνατόν και σε επίπεδο Ν.Α, να γίνει έρευνα και μελέτη οικονομικότητας με νέες και καινοτόμες καλλιέργειες- τρόφιμα για τις δυνατότητές τους να αντικαταστήσουν τον καπνό και όχι μόνο. Μία τέτοια καλλιέργεια μπορεί να είναι το είδος Stevia rebaudiana όπως φαίνεται από σχετική έρευνα στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες.
Παρούσα κατάσταση καλλιεργειών στην περιοχή Αιτωλοακαρνανίας
Οι συνέπειες της νέας ΚΑΠ είχαν επιπτώσεις και στη γεωγραφική περιοχή Ν. Αιτωλοακαρνανίας,. Για παράδειγμα, η καπνοκαλλιέργεια, μία από τις βασικές και πιο προσοδοφόρες καλλιέργειες στην περιοχή για περισσότερα από 100 χρόνια έχει εγκαταλειφθεί και περιορισθεί σε ελάχιστους παραγωγούς. Τα στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ δείχνουν ότι το 2008 -2009 καλλιεργήθηκαν ελάχιστα στρέμματα καπνού Ανατολικού τύπου και καθόλου Virginia. Μάλιστα, πολλοί πιστεύουν πια και προσχώρησαν στην άποψη ‘’καπνός, τέλος εποχής’’.
Επιπτώσεις της νέας ΚΑΠ παρουσιάζονται και σε άλλες καλλιέργειες, ως αποτέλεσμα της αποσύνδεσης της ενιαίας ενίσχυσης από την παραγωγή.
Με την κατάργηση των επιδοτήσεων το 2013 (τέλος της ‘’Γεωργία της επιταγής’’) οι αγρότες δεν θα έχουν εισόδημα και απασχόληση αν εντωμεταξύ δεν έχει αλλάξει αυτή η απόφαση ή οι αγρότες δεν έχουν στραφεί σε άλλες οικονομικές καλλιέργειες όπως στοχεύει η Ε.Ε. με την νέα ΚΑΠ.
Για την πρόληψη-αποφυγή κοινωνικών αναταράξεων και την διατήρηση του κοινωνικού ιστού στις καπνικές περιοχές χρειάζονται εναλλακτικές καλλιέργειες να αντικαταστήσουν τον καπνό ή άλλες καλλιέργειες, παρέχοντας τουλάχιστον το ίδιο εισόδημα και απασχόληση σε μία αγροτική οικογένεια.
Το είδος Stevia rebaudiana όπως φαίνεται από σχετική έρευνα στην Ελλάδα και αλλού μπορεί να είναι μία τέτοια καλλιέργεια. Η εισαγωγή-επέκταση μιας νέας καλλιέργειας σε μία περιοχή προϋποθέτει σχετική έρευνα.
Έρευνα έως τώρα
1. στην Ελλάδα γενικά
Έγινε με χρηματοδότηση του ΥΠΑΑΤ τα έτη 2005-2007 και Ν. Α. και Ο.Τ.Α. τα έτη 2008 και 2009.
Το ΥΠΑΑΤ μέσω του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. χρηματοδότησε ερευνητική πρόταση του Π. Θεσσαλίας, από το Ταμείο Έρευνας Πληροφόρησης Καπνού της ΕΕ.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Παν/μιο Θεσσαλίας (Υπεύθυνος: Καθ/τής Π. Λόλας) σε συνεργασία με το Παν/μιο Hohenheim της Γερμανίας (προμήθεια σπόρου, αναλύσεις στεβιοσίδης, συμβουλευτικά σε θέματα στέβιας), Ομάδες Καπνοπαραγωγών (πειράματα, Αποδεικτικοί αγροί) σε παραδοσιακές καπνικές περιοχές και το Ε.ΘΙ.ΑΓ.Ε. (Καπνικοί Σταθμοί Αγρινίου, Καρδίτσας) τα έτη 2005 - 2007.
Τα διάφορα πειράματα αφορούσαν παραγωγή σποροφύτων σε σπορεία παραδοσιακά, επιπλέοντα (υδροπονικά) και μη επιπλέοντα στο Π.Θ., το Αγρίνιο και Λαμία (CHEMIFARM), λίπανσης (Αγρίνιο, Δομένικο, Ξάνθη, Λαμία, Τούμπα Κιλκίς) αποστάσεις φυτείας (Αγρίνιο, Δομένικο, Ξάνθη, Καρδίτσα, Τούμπα Κιλκίς) και ελέγχου ζιζανίων (Π. Θεσσαλίας). Μετρήθηκε η περιεκτικότητα και απόδοση σε γλυκαντικές ουσίες (‘’ζάχαρη’’ στέβιας) ανάλογα με τον χρόνο συλλογής και τρόπο ξήρανσης, καθώς και οι ανάγκες της στέβιας σε νερό. Τη δεύτερη χρονιά εκτός από τα πειράματα, σε αντιπροσωπευτικές καπνικές περιοχές (Αγρίνιο, Γρεβενά, Δράμα, Ζαγκλιβέρι, Κατερίνη, Σέρρες, Ξάνθη, Τιθορέα,) έγιναν και αποδεικτικές καλλιέργειες με επιτόπου ενημερωτικές επισκέψεις για ενημέρωση – εκπαίδευση καπνοπαραγωγών, νέων αγροτών και φορέων του Δημοσίου σχετικά με τη δυνατότητα και τις προοπτικές αυτής της καλλιέργειας. Επίσης, υπολογίστηκε το κόστος και η οικονομικότητα της νέας καλλιέργειας (από Πολύμερο Κ. στο Π. Θεσσαλίας).
Συνοδευτική ενέργεια ήταν η διάδοση και προώθηση των αποτελεσμάτων της έρευνας για εφαρμογή με Ετήσια και Τελική Έκθεση, έντυπο (φυλλάδια, ανακοινώσεις, κ.α) και ηλεκτρονικό υλικό (Τηλεόραση, διαδίκτυο), άρθρα σε περιοδικά, εφημερίδες,κ.τ.λ.
Όλα τα αποτελέσματα παρουσιάζονται αναλυτικά στην Τελική Έκθεση που υποβλήθηκε στον Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. το 2007.
Η έρευνα συνεχίστηκε και τα έτη 2008 και 2009. Το 2008 Αποδεικτικές καλλιέργειες έγιναν με χρηματοδότηση της Ν.Α. Φθιώτιδας σε 9 περιοχές, Ν. Α. Καρδίτσας και Θεσσαλονίκης σε τέσσερις περιοχές, Ν. Α. Γρεβενών σε τρεις περιοχές, Δήμο Ευρωπού σε δύο περιοχές.
Τα αποτελέσματα για κάθε περιοχή περιλαμβάνονται σε Τελικές Εκθέσεις οι οποίες υποβλήθηκαν στην αρμόδια Ν.Α. ή Δήμο, αντίστοιχα και σε Ημερίδες (Λαμία, Καρδίτσα, Γρεβενά, Ευρωπός),.
Το 2009 οι Αποδεικτικές καλλιέργειες γίνονται με χρηματοδότηση της Ν.Α Αιτωλοακαρνανίας σε τρεις περιοχές, της Ν. Α. Τρικάλων σε πέντε περιοχές, της Ν.Α. Γρεβενών σε τρεις και του Δήμου Ευρωπού σε δύο περιοχές.
2. στην περιοχή Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας
Ειδικότερα, στην περιοχή Αιτωλοακαρνανίας έγιναν πειράματα σπορείων, λίπανσης και αποστάσεων μεταφύτευσης το 2005-2007 και δύο Αποδεικτικές καλλιέργειες το 2007. Το 2008 από ενδιαφέρον των αγροτών χωρίς καμιά αποζημίωση τους συνεχίστηκαν οι Αποδεικτικές καλλιέργειες. Το 2009 με χρηματοδότηση της Ν. Α. Αιτωλοακαρνανίας συνεχίζεται η έρευνα όπως φαίνεται παρακάτω Τα αποτελέσματα της έρευνας του Π. Θεσσαλίας τα έτη 2005-2007 παρουσιάστηκαν σε Ημερίδα, που διοργάνωσε η Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας με συνδιοργανωτές, το Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου, Πανεπιστημιακή Σχολή Αγρινίου, ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε./Κ.Σ.Αγρινίου, ΓΕΩ.ΤΕ.Ε., Επιμελήτηριο Αιτωλοακαρνανίας, Ε.Α.Σ. Μεσολογγίου-Ναυπακτίας και Ε.Α.Σ. Αστακόυ-Ξηρομέρου, στις 24/1/2009 στο Αγρίνιο.
Το πρόγραμμα -Έρευνα στην περιοχή Ν.Α.Αιτωλ/νίας το 2009
Με χρηματοδότηση της Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας έγινε στην περιοχή σε συνεργασία με την ΕΑΣ Αγρινίου (συνεργάτη αγρότη), το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. - Καπνικός Σταθμός Αγρινίου, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας και καπνοπαραγωγούς (Σαράτσης Ε. & Κ., Δασκαλάκης Ε., Καμαριάρης Επ. Φωτόπουλος Χ,) έρευνα που αφορούσε :
Α. Πειράματα
1.Αποδεικτικές καλλιέργειες (αγροί)
2. Αριθμός κοπών και απόδοση
3. Ανάγκες στέβιας σε νερό
Β. Περιεκτικότητα στεβιοσίδης (χρόνος συλλογής, τρόπος ξήρανσης)
Γ. Οικονομικότητα καλλιέργειας (Καθ/τής Φωτόπουλος Χ., Παν/μιο Δυτικής Ελλάδας)
Δ. Διασπορά αποτελεσμάτων:
Ε. Προσβολές από έντομα, ασθένειες
Την ευθύνη παρακολούθησης και λήψης παρατηρήσεων είχε ο Επιστημονικός Υπεύθυνος (Π. Λόλας) σε συνεργασία με το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. - Καπνικός Σταθμός Αγρινίου (γεωπόνος Ντζάνης Η.) και τους αγρότες-συυνεργάτες. Την οικονομική παρακολούθηση του Προγράμματος είχε το Κ.Ε.ΤΕ.Α.Θ. και η Οικονομική Υπηρεσία της Ν. Α. Αιτωλοακαρνανίας (Κόλαρης Κ) και η ΑΝΑΙΤ. Α.Ε. (Ζιγκούνης Γ).
Η πρόταση παρουσιάζεται αναλυτικά στην Προγραμματική Σύμβαση (Παράρτημα 1) και. Συνοπτικά στο Παράρτημα 4.
Σκοπός
Να μελετηθεί η Stevia rebaudiana παραγωγικά με Αποδεικτικές καλλιέργειες σε διάφορες εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής Αιτωλοακαρνανίας σε συνεργασία όπως αναφέρεται παραπάνω.
Να γίνει στις Αποδεικτικές καλλιέργειες ενημέρωση-εκπαίδευση των ενδιαφερομένων αγροτών για μία νέα εναλλακτική καλλιέργεια αλλά και φορέων του δημοσίου/ιδιωτικού τομέα που βρίσκονται στα κέντρα αποφάσεων για τη γεωργία .
Να γίνει διάδοση και προώθηση των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν από την έρευνα για εφαρμογή και μετατροπή μη αποδοτικών καλλιεργειών στην περιοχή.
Δράσεις προετοιμασίας
1. Υποβολή στη Νομαρχία της ερευνητικής πρότασης στις 12/3/09 (Παράρτημα 2).
2. Εξεύρεση – επιλογή των αγροτών για τις αποδεικτικές καλλιέργειες από την ΕΑΣ Αγρινίου και το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. - Καπνικός Σταθμός Αγρινίου. Βασικό κριτήριο στην επιλογή των αγροτών-συνεργατών ήταν να καλυφθεί ικανοποιητικά η ευρύτερη γεωργική περιοχή της Ν.Α.Α. και μέσα στα πλαίσια του προϋπολογισμού επιλέχτηκαν 4 αγρότες, κυρίως πρώην καπνοπαραγωγοί σε τέσσερα χωριά, Ρίβιο, Κουβαράς, Αγρίνιο (Μεγάλη Χώρα) και Σκουτερά
3. Κάθε συνεργάτης αγρότης εφοδιάστηκε με έντυπο (Παράρτημα 5) για την καταγραφή-τήρηση χρήσιμων καλλιεργητικών στοιχείων. Τα σπορόφυτα για την αποδεικτική φυτεία περίπου ενός στρέμματος είχαν παραχθεί στο ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. - Καπνικός Σταθμός Αγρινίου και για το Ρίβιο στο Π. Θεσσαλίας.
4. Μεταφύτευση: Έγινε με το χέρι στις: 17/5/09 Ρίβιο (φυτά από το Παν/μιο Θεσσαλίας), με μηχανή στις 28/5-09 Κουβαράς στις 20/5/08 (διετής φυτεία) Μεγάλη Χώρα και στις 24/5/07 (τριετής φυτεία) Σκουτερά
6. Λίπανση, ζιζανιοκτονία και άλλες καλλιεργητικές φροντίδες φαίνονται παρακάτω.
7. Ολοκλήρωση των διαδικασιών υπογραφής της Σύμβασης έργου μεταξύ Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας και Κ.Ε.ΤΕ.Α.Θ. στις 20/7/09 (Παράρτημα 1).
Παρατηρήσεις – Μετρήσεις
Α. Αποδεικτικές καλλιέργειες
Ο ΕΥ σε συνεργασία με το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. - Καπνικός Σταθμός Αγρινίου, γεωπόνος Η. Ντζάνης και τους αγρότες-συνεργάτες ήταν υπεύθυνοι για τη λήψη συγκεκριμένων παρατηρήσεων και μετρήσεων σε διάφορα στάδια της καλλιέργεια σύμφωνα με το έγγραφο-οδηγίες. Ειδικότερα, έγιναν μετρήσεις, οι οποίες φαίνονται στα αποτελέσματα, σε τρεις χρόνους, στις 30 και 60 μέρες από την μεταφύτευση και στη συλλογή.
Β. Περιεκτικότητα στεβιοσίδης
Σε ορισμένα στάδια αύξησης της καλλιέργειας (60 μέρες από μεταφύτευση και το ενδεικνυόμενο στάδιο συλλογής) ελήφθησαν δείγματα από κάθε Αποδεικτικό για την μέτρηση της στεβιοσίδης (γλυκαντική ουσία για την οποία κυρίως καλλιεργείται η στέβια) στο συνεργαζόμενο Πανεπιστήμιο Hohenheim της Γερμανίας και στην Ελλάδα (Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων). Σε όλα τα αποδεικτικά η στεβιοσίδη μετρήθηκε σε δείγματα με ξήρανση στη σκιά (5-10 μέρες) και ξήρανση στον ήλιο για 10-12 ώρες.
Γ. Κόστος παραγωγής
Σε κάθε αγρότη-συνεργάτη τηρήθηκαν στοιχεία για να υπολογισθεί το κόστος παραγωγής της νέας καλλιέργειας (από ειδικό γεωργοοικονομολόγο στο Παν/μιο Δυτικής Ελλάδας) και να συγκριθεί με άλλες βασικές καλλιέργειες της περιοχής για να καταδειχθεί η δυνατότητα αυτού του είδους φυτού να χρησιμοποιηθεί ως νέα εναλλακτική καλλιέργεια στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ.
Δ. Διασπορά αποτελεσμάτων
Έγινε με Ενημερωτική επίσκεψη (Field Day), Έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό, Τελική Έκθεση (τελικά αποτελέσματα) και Ημερίδα. Στα αποτελέσματα παρουσιάζονται οι δράσεις και ο χρόνος πραγματοποίησης κάθε μιας.
Ε. Προσβολές από έντομα, ασθένειες, ζιζάνια
Σε όλους τους αποδεικτικούς, λαμβάνονταν παρατηρήσεις για τυχόν προσβολές από έντομα ή ασθένειες σε όλη τη διάρκεια της καλλιέργειας, σε κάθε επίσκεψη παρακολούθησης της πορείας των αποδεικτικών από τον ΕΥ, τον υπεύθυνο γεωπόνο και τους αγρότες.
Αποτελέσματα
Α. Αποδεικτικές καλλιέργειες
1. Παραγωγή σποροφύτων
Εμπειρία παραγωγής φυτών σε σπορεία αποκτήθηκε τόσο στο Π. Θεσσαλίας όσο και το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. στον Καπνικό Σταθμό στο Αγρίνιο και συνεργάτη ιδιώτη στη Λαμία. Η παραγωγή των σποροφύτων για τις ανάγκες των Αποδεικτικών έγινε στο ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. - Καπνικός Σταθμός Αγρινίου σε επιπλέοντα και μη επιπλέοντα και στο Αγρόκτημα του Π. Θεσσαλίας σε μη επιπλέοντα σπορεία. Οι συνεργάτες αγρότες παρέλαβαν τα φυτά στο Αγρόκτημα του Π. Θεσσαλίας.
2. Μετρήσεις
Οι μετρήσεις, ύψος και βάρη, χλωρό και ξηρό ανά φυτό και φύλλα ή βλαστού, ο χρόνος λήψης και τα αποτελέσματα των μετρήσεων στα αποδεικτικά φαίνονται συγκεντρωτικά στον Πίν.1 και 2.
Τα στοιχεία στους Πίνακες δείχνουν την πορεία αύξησης της στέβιας κατά την καλλιεργητική περίοδο (από τη μεταφύτευση έως την συλλογή) για κάθε ένα από τα Αποδεικτικά στην περιοχή της Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας το 2009. Ο Αποδεικτικός στο Ρίβιο από την αρχή δεν δέχτηκε τις απαραίτητες καλλιεργητικές φροντίδες από τον αγρότη συνεργάτη παρά τις υποδείξεις. Οι μετρήσεις σε αυτόν τον Αποδεικτικό έγιναν σε επιλεγμένα φυτά από εκείνα που επέζησαν έως τις 60 ΜΑΜ παρά την εγκατάλειψη.
Υψηλότερες μετρήσεις ως προς τα βάρη ανά φυτό, άρα και στην στρεμματική απόδοση, παρατηρήθηκαν με τη σειρά στα Αποδεικτικά Καμαριάρης, με
Οι διαφορές στις μετρήσεις μεταξύ των τριών Αποδεικτικών οφείλονται κυρίως στην ηλικία των Αποδεικτικών και δεν είναι θέμα μη προσαρμοστικότητας του φυτού. Ο Αποδεικτικός Σαράτση-Κουβαράς είναι ηλικίας ενός έτους, του Καμαριάρη-Μ. Χώρα είναι ηλικίας τριών ετών και του Φωτόπυλου-Σκουτερά δύο και τριών ετών. Η έρευνα έως τώρα στην Ελλάδα και αλλού δείχνει ότι καλλιέργειες δύο και περισσότερων ετών έχουν υψηλότερη παραγωγικότητα. Με βάση τις μετρήσεις αυτές και τις παρατηρήσεις των γεωπόνων συμπεραίνεται ότι εάν η καλλιέργεια δεχθεί τις σωστές καλλιεργητικές πρακτικές οι αποδόσεις θα είναι οικονομικά πολύ ικανοποιητικές. Όμως πρέπει να είναι ικανοποιητική και η περιεκτικότητα σε στεβιοσίδη, τουλάχιστον γύρω στο 10% (βλέπε παρακάτω Β).
Πίνακας 1. Μερικά αγρονομικά στοιχεία της στέβιας στα Αποδεικτικά περιοχής Ν.Α.ΑΙ
| Αποδεικτικός | Ύψος, cm ΜΑΜ* | Χλωρό Βάρος/φυτό, g ΜΑΜ | Ξηρό Βάρος/ φυτό, g ΜΑΜ | ||||||
| | 30 | 60 | Συλ/γή | 30 | 60 | Συλ/γή | 30 | 60 | Συλ/γή |
| Σαράτσης | 26 | 43 | 57 | 23 | 73 | 359 | 4,5 | 22 | 103 |
| Δασκαλάκης | 19 | 37 | Εγκατ/ψη | 11 | 70 | Εγκατ/ψη | 3 | 23 | Εγκατ/ψη |
| Καμαριάρης | - | - | 64 | - | - | 525 | - | - | 191 |
| Φωτόπουλος | - | - | 57 | - | - | 400 | - | - | 129 |
| Μ.Ο. | | | | | | | | | |
| % | 45 | 75 | 100 | 7 | 20 | 100 | 5 | 21 | 100 |
* ΜΑΜ = Μέρες από μεταφύτευση
Με οικονομικό όριο απόδοσης τα
Πίνακας 2. Μερικά αγρονομικά στοιχεία της στέβιας στα Αποδεικτικά περιοχής Ν.Α.ΑΙ
| Αποδεικτικός | Χλωρό βάρος φύλλων/φυτό, g ΜΑΜ | Χλωρό βάρος βλαστού/φυτό, g ΜΑΜ | Ξηρό βάρος φύλλων/φυτό, g ΜΑΜ | Ξηρό βάρος βλαστού/φυτό, g ΜΑΜ | ||||||||
| | 30 | 60 | Συλ/γή | 30 | 60 | Συλ/γή | 30 | 60 | Συλ/γή | 30 | 60 | Συλ/γή |
| Σαράτσης | 14 | 38 | 203 | 9 | 35 | 156 | 3 | 13 | 57 | 1,5 | 9 | 46 |
| Δασκαλάκης | 7 | 38 | Εγκατ/ψη | 4 | 32 | Εγκατ/ψη | 1,5 | 13 | Εγκατ/ψη | 1,5 | 10 | Εγκατ/ψη |
| Καμαριάρης | - | - | 285 | - | - | 240 | - | - | 91 | - | - | 100 |
| Φωτόπουλος | - | - | 203 | | | 197 | - | - | 60 | - | - | 60 |
| Μ.Ο. | | | | | | | | | | | | |
| % | 7 | 19 | 100 | 6 | 22 | 100 | 5 | 23 | 100 | 3 | 20 | 100 |
Υπενθυμίζεται εδώ ότι κάτι ανάλογο συνέβη και με τα καπνά Virginia όταν πρωτοάρχισε η καλλιέργεια τους στην Ελλάδα γενικότερα.
Από τα στοιχεία στους Πίν. 1 και 2 φαίνεται ότι το ποσοστό φύλλων και στελεχών ανά φυτό είναι περίπου το ίδιο, 45-55 %. Η αναλογία χλωρού προς ξηρό κυμάνθηκε από το 2,7 έως 3,1. Τα ποσοστά και οι αναλογίες διαφέρουν λίγο από Αποδεικτικό σε Αποδεικτικό και τρόπο ξήρανσης, στον ήλιο, στην σκιά ή σε κλίβανο Virginia μόνο με αέρα, διαφορετικό βαθμό ξήρανσης αλλά και εδαφοκλιματικές συνθήκες σε κάθε περίπτωση.
Ιδιαίτερη σημασία έχει πως αυξάνεται η στέβια (βάρος και ύψος του φυτού) σε σχέση με το χρόνο από τη μεταφύτευση έως τη συλλογή. Από τα στοιχεία στους Πίνακες 1 και 2 φαίνεται ότι όταν το φυτό είναι περίπου 30 ημερών έχει αποκτήσει περίπου το 30 με 40 % του ύψους που έχει κατά τη συλλογή και μόνο το 5 με 10 % του βάρους του, ενώ στις 60 μέρες τα ποσοστά είναι 65 – 75 % για το ύψος και 20 -30 % για το βάρος του. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η στέβια μεγαλώνει σχετικά γρήγορα ως προς το ύψος αλλά αργά ως προς το βάρος αφού χρειάζεται περί τις 60 μέρες για να φτάσει το 20 -30 %του τελικού βάρους της και άλλες 40-50 μέρες για το υπόλοιπο 70-80 % του βάρους της και να φτάσει στο τελικό της βάρος (Πίν. 1 και 2). Σε άλλες περιοχές τα ποσοστά είναι παρόμοια για το ύψος αλλά υψηλότερα (περί τις 10-20 %) για τα βάρη.
3. Αριθμός κοπών και απόδοση
Σε όλα τα αποδεικτικά έγινε μέτρηση-εκτίμηση και για την απόδοση από την αναβλάστηση μετά την συλλογή. Δύο κοπές σε μία καλλιεργητική περίοδο, πιθανό ενδεχόμενο σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, καθιστούν την καλλιέργεια ποιο οικονομική.
Τα αποτελέσματα έδειξαν μικρή αύξηση από την αναβλάστηση και εκτιμήθηκε ως μη οικονομική η δεύτερη συλλογή. Η πρώτη συλλογή (κοπή) 20-25 Αυγούστου φαίνεται ότι ήταν αργά γιατί τα φυτά της αναβλάστησης άνθισαν γρήγορα και δεν πρόλαβαν να αυξηθούν ικανοποιητικά. Παρόλα αυτά είναι ενδιαφέρον να μελετηθεί αυτή η δυνατότητα όταν η συλλογή γίνεται νωρίτερα με πρώιμη μεταφύτευση, π. χ. τέλος Απριλίου-αρχές Μαϊου, ή από φυτά ηλικίας δύο ετών και περισσότερο. Η στέβια στον τόπο καταγωγής της είναι πολυετής (έχει παραγωγική ζωή 4-6 έτη) και σε αρκετά από τα πειράματα του Π. Θεσσαλίας τα έτη 2005-2008 (και στο Αγρίνιο) επέζησε και δεν νεκρώθηκε στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα τα έτη 2006-2008. Σε άλλες περιοχές η δεύτερη συλλογή μετρήθηκε σε απόδοση περί τα
Πίν. 3. Αρδεύσεις, συνολική ποσότητα νερού και απόδοση, Αποδεικτικά Ν.Α.ΑΙ
| Αποδεικτικός | Λίπασμα kg/Στρ. | Ζιζανιοκτόνο | Αριθμός αρδεύσεων | Ξηρό βάρος φύλλων/φυτό g | Ποσότητα m3/Στρ. | Τρόπος Χρόνος |
| Σαράτσης | 11-15-15, 50 | Stomp | 8 | 57 | 320 | Τεχ. βροχή |
| Δασκαλάκης | 11-15-15, 50 | Όχι | 2 | 0 | Εγκατ/κε | Τεχ. βροχή |
| Καμαριάρης | 7-4-7, 50 | Βιολογική | 8 | 91 | 240 | Στάγδην |
| Φωτόπουλος | 7-4-7, 50 0-0-0-30-10,25 | Βιολογική | 9 | 60 | 360 | Τεχ. βροχή |
4. Ανάγκες σε νερό
Σε κάθε αποδεικτικό καταγράφτηκαν όλες οι εργασίες και ειδικότερα ο αριθμός και ο χρόνος, αρδεύσεων με την ποσότητα νερού σε κάθε άρδευση. Τα πειράματα του Π. Θεσσαλίας και αλλού δείχνουν ότι η στέβια χρειάζεται συχνότερη άρδευση κυρίως το πρώτο έτος αλλά λιγότερο νερό σε κάθε άρδευση από ότι τα ξενικά καπνά (Virginia) ή άλλες καλλιέργειες π.χ. καλαμπόκι. Τα αποτελέσματα φαίνεται ότι επιβεβαιώνουν την παρατήρηση. Σε όλα τα Αποδεικτικά έγιναν αρκετές αρδεύσεις, 8-9, με τεχνητή βροχή ή στάγδην, ανάλογα με τον Αποδεικτικό, αλλά με σχετικά μικρή ποσότητα σε κάθε άρδευση. Στα Αποδεικτικά η άρδευση γινόταν μία φορά στις 7-10 μέρες. Έτσι τελικά κατά τις μετρήσεις και τους συνεργάτες –αγρότες συνολικά χρησιμοποιήθηκαν 240 με 360 m3/Στρ. , νερό κατά 30 % λιγότερο σε σχέση με τον καπνό Virginia (Πίν.3) Κλιματολογικά στοιχεία ως προς την θερμοκρασία και την βροχόπτωση δίνονται στον Πίν. 1 στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.
5. Απόδοση
Η υψηλότερη απόδοση
Πίνακας 4. Απόδοση, (kg/Στρ.), περιεκτικότητα στεβιοσίδης (%), Αποδεικτικά Ν. Α. ΑΙ
| Αποδεικτικός | Λίπασμα kg/Στρ. | Αποστάσεις μεταφ/σης | Ξηρό βάρος φύλλων/φυτό g | Απόδοση kg/Στρ. | Στεβιοσίδη % 2009 | Στεβιοσίδη % 2008 |
| | | cm | Συλλογή | Συλλογή | Συλλογή | Συλλογή |
| Σαράτσης | 11-15-15, 50 | 75 X 30 | 57 | 257 | 7,9 | ----- |
| Δασκαλάκης | 11-15-15, 50 | 75 X 30 | 0 | 0 | Εγκατ/κε | ----- |
| Καμαριάρης | 7-4-7, 50 | 75 X 30 | 91 | 410 | 11,9(τριετής) | 13 (διετής) |
| Φωτόπουλος | 7-4-7, 50 0-0-0-30-10,25 | 75 X 30 | 60 | 270 | 11,2 (τριετής) 10,5(διετής) | 11(διετής) |
| Μ.Ο. | | | | | 10,4 | 12,0 |
Για σύγκριση αναφέρονται οι αποδόσεις στα 10 Αποδεικτικά που έγιναν σε διάφορες περιοχές στην Ελλάδα το 2007 και οι οποίες κυμάνθηκαν από 100 kg/Στρ. έως 317 kg/Στρ. Το 2008 οι αποδόσεις στα Αποδεικτικά ήταν από 126 kg/Στρ. (όψιμη μεταφύτευση και σχεδόν ξηρική καλλιέργεια), έως 440 kg/Στρ. και 520 kg/Στρ. σε διετή φυτεία. Στα περισσότερα από τα 30 Αποδεικτικά το 2008 η απόδοση ήταν πάνω από 220 kg/Στρ. Στα Αποδεικτικά σε άλλες περιοχές στην Ελλάδα το 2009 η παραγωγικότητα ανά φυτό κυμάνθηκε στο εύρος 27 έως 56 g στα Τρίκαλα (ετήσια καλλιέργεια), 34 έως
6. Λίπανση και απόδοση
Από τον Πίν.4 φαίνεται ότι η απόδοση δεν συμβάδισε με την λίπανση στα διάφορα Αποδεικτικά. Έτσι, το βάρος ξηρών φύλλων ανά φυτό ήταν σχεδόν το ίδιο 57 και
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, κατάλληλα σπορόφυτα, πρώιμη μεταφύτευση, έγκαιρα πρώτα ποτίσματα και οι απαραίτητες καλλιεργητικές φροντίδες είναι καθοριστικοί παράγοντες για αποδεκτή απόδοση.
Φαίνεται ότι στα εδάφη που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα για διάφορες καλλιέργειες μία χαμηλή λίπανση, 4-7 μονάδες Ν το στρέμμα, ικανοποιεί τις ανάγκες της στέβιας για καλή απόδοση, με την προϋπόθεση βέβαια ότι εξασφαλίζονται και οι άλλες ανάγκες της στέβιας.
7. Έδαφος
Μερικά χαρακτηριστικά των εδαφών όπου έγιναν τα Αποδεικτικά στην περιοχή της Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας φαίνονται στον Πίν. 5. Τα εδάφη ήταν μέσα (πηλώδη-L) έως βαριά (αργιλλοπηλώδη-CL), με pH 5,8 έως 7,4. Σε όλα τα Αποδεικτικά το έδαφος είχε σχεδόν το ίδιο επίπεδο οργανικής ουσίας, ικανοποιητικό επίπεδο Κ και πάνω από το κρίσιμο όριο (150) στα δύο Αποδεικτικά και κάτω στα άλλα δύο. Το επίπεδο P ήταν κάτω από το όριο (15) σε δύο Αποδεικτικούς και πάνω από το όριο στους άλλους δύο όπως και με το Κ. Σε όλους τους Αποδεικτικούς με την λίπανση που έγινε προστέθηκε ο αναγκαίος P. Από την ανάλυση των εδαφών και τις λιπάνσεις που έγιναν φαίνεται ότι ούτε τα εδάφη στα οποία έγιναν τα Αποδεικτικά ούτε και η λίπανση ήταν περιοριστικοί παράγοντες για την αύξηση και παραγωγικότητα των φυτών.
Πίνακας 5. Στοιχεία εδαφοανάλυσης και λίπανσης στα Αποδεικτικά Ν.Α.ΑΙ.
| Αποδεικτικός | Τύπος εδάφους | pH | Ο.Ουσ % | P mg/kg | K mg/kg | Ca mg/kg | Mg mg/kg | Λίπανση kg/Στρ. |
| Σαράτσης | CL | 6,8 | 1,7 | 7 | 130 | 5.400 | 112 | 11-15-15, 50 |
| Δασκαλάκης | SCL | 5,8 | 1,34 | 35 | 254 | 2.058 | 230 | 11-15-15, 50 |
| Καμαριάρης | SCL | 6,2 | 1,44 | 140 | 391 | 2.308 | 130 | 7-4-7, 50 |
| Φωτόπουλος | L | 7,4 | 1,7 | 8 | 70 | 2.668 | 212 | 7-4-7, 50 0-0-0-30-10, 25 |
Β. Περιεκτικότητα στεβιοσίδης
Τα δείγματα ( τρόπος ξήρανσης, χρόνος συλλογής) στάλθηκαν στη Γερμανία (Παν/μιο Hohenheim) για την μέτρηση της στεβιοσίδης (και άλλων δύο γλυκαντικών ουσιών) και στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων (Ελλάδα) και τα αποτελέσματα φαίνονται στον Πίν. 4.
Η ξήρανση έγινε στη σκιά για περίπου 10 μέρες. Είναι φανερό από τον Πίν. 4 ότι η περιεκτικότητα σε στεβιόσιδη ήταν διαφορετική από Αποδεικτικό σε Αποδεικτικό και κυμάνθηκε από 7,9 έως 11,9 %. Είναι ενδιαφέρον να επισημανθεί ή υψηλότερη περιεκτικότητα σε στεβιοσίδη στα Αποδεικτικά ηλικίας δύο και τριών ετών.
Για σύγκριση με άλλες περιοχές αναφέρεται η περιεκτικότητα σε στεβιοσίδη η οποία κυμάνθηκε από 8,6 έως 9,1 % στα Αποδεικτικά της Ν.Α.Γρεβενών, από από 7,6 έως 9,1 % με ξήρανση στη σκιά και από 6,9 έως 9,7 % όταν η ξήρανση έγινε στον ήλιο στα Τρίκαλα και από 8,8 έως 10,9 % (διετής καλλιέργεια) στα Αποδεικτικά περιοχής Δήμου Ευρωπού Κιλκίς. Το 2008 η περιεκτικότητα ήταν στο εύρος 9,6 έως 14 % στην Φθιώτιδα, 9,3 έως 11,3 % στα Γρεβενά, 7,4 έως 14 % στην Θεσσαλονίκη 7,9 έως 11,0% στην Καρδίτσα και από 9,7 έως 11,5 % στον Ευρωπό-Τούμπα Κιλκίς.
Γ. Κόστος παραγωγής
Εκτιμήθηκε από ειδικούς γεωργοοικονομολόγους στο Τμ. Δ/σης Επιχειρίσεων Αγροτικών Προϊόντων-Τροφίμων (Καθ. Χρ. Φωτόπουλος- Χρ. Παππά). Όπως φαίνεται στον Πίν. 6 οι δαπάνες παραγωγής για ένα στρέμμα διαφέρουν με την μορφή εκμετάλλευσης, οικογενειακή εκμηχανισμένη (404,88 ευρώ) ή μη εκμηχανισμένη (386,5 ευρώ). Επισημαίνεται επίσης ότι το κόστος παραγωγής των σποροφύτων και μεταφύτευσης (249,5 και 373,5 ευρώ) πρέπει να επιμερίζεται σε τέσσερα έτη για τις περιπτώσεις όπου η καλλιέργεια θα έχει παραγωγική ζωή 4 έτη όπως δείχνουν τα δεδομένα έως τώρα στη χώρα μας αλλά και σε αρκετές άλλες χώρες.
Πίν. 6. Στοιχεία κόστους παραγωγής στέβιας στα Αποδεικτικά Ν.Α.ΑΙ., 2009
ΣΕΝΑΡΙΟ: Οικογενειακή εκμετάλλευση: τιμή πώλησης στέβιας 2 ευρώ/kg
| ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΟΔΟΣ | Μη εκμηχάνιση (€/στρ) | Εκμηχάνιση (€/στρ) |
| | ||
| 1.Απόδοση σε ξηρά φύλλα (κιλά/στρ) | 250 -410 | 250 -410 |
| 2.Τιμή Πώλησης τελικού προιόντος (€/κιλό) | 2 | 2 |
| 3.Αξία Παραγωγής (1*2) | 500-820 | 500-820 |
| 4.Συνολική Ακαθάριστη Πρόσοδος | 500-820 | 500-820 |
| ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ | ||
| 1. ΕΝΟΙΚΙΟ ΓΗΣ: | 70 | 70 |
| | ||
| 2. ΕΡΓΑΣΙΑ : | 169 | 156,5 |
| Αρδεύσεις | 40 | 45 |
| Διανομή Λιπασμάτων (2 φορές από 10΄) | 4 | 4 |
| Μηχανικά Σκαλίσματα (2 φορές από 25΄) | 15 | 15 |
| Βοτανίσματα (2 φορές - χειρονακτικά) | 80 | 60 |
| Συλλογή χειρονακτική | 20 | 22,5 |
| Συλλογή μηχανικά | 10 | 10 |
| | ||
| 3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ : | 147,5 | 178,4 |
| 3.1.Αναλώσιμα (λιπάσματα, καύσιμα) | 70 | 70 |
| 3.1.1. Αρδευτικά Τέλη (€/στρ) | 15 | 15 |
| 3.2 Πάγιο Κεφάλαιο : Κόστος/ έτος (Παραγωγική ζωή 4 έτη) | 62,5 | 93,4 |
| 3.2.1 Εργασία για παραγωγή σπόρου και μεταφύτευσης (αφορά το πρώτο έτος εγκατάστασης της καλλιέργειας στον αγρό) | 249,5 | 373,5 |
| Παραγωγή σποροφύτων | 140 | 0 |
| 2 φορές Αρόσεις από 15' η καθεμία | 30 | 30 |
| 2 φορές Φρέζα από 20΄η καθεμία | 40 | 40 |
| Μηχανική μεταφ/ση (9 ώρες για 12 στρ με 3 άτομα) | 30 | 30 |
| Αυλακώματα - Παράχωμα φυτών | 7,5 | 7,5 |
| Ψεκασμός | 2 | 2 |
| Αγορα σποροφύτων (αφορά την εκμηχάνιση) | 0 | 264 |
| | ||
| ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΝΑ ΣΤΡΕΜΜΑ (€) | 386,5 | 404,9 |
| ΚΕΡΔΟΣ Η΄ΖΗΜΙΑ €/στρέμμα) | 113,5- 433,5 | 95-415,1 |
| ΚΟΣΤΟΣ (€/κιλό) | 1,56-0,92 | 1,62-0,99 |
| | | |
| ΣΗΜΕΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ | 193 kg/Στρ | 202 kg/Στρ |
Επίσης, στον Πίν. 6 φαίνεται το όριο ισορροπίας το οποίο είναι, ανάλογο με την μορφή άσκησης της καλλιέργειας,,
Φαίνεται ότι η καλλιέργεια της στέβιας μπορεί να είναι προσοδοφόρα ακόμα και χωρίς επιδότηση εφόσον η εμπορική τιμή κυμαίνεται στα σημερινά όρια. Είναι σημαντικό να τονιστεί εδώ ότι η στέβια ως βιολογική καλλιέργεια (βλέπε παρακάτω) θα εξασφαλίζει πιθανόν επιπλέον εισόδημα από επιδότηση ως βιολογική. Επιπλέον εισόδημα μπορεί να εξασφαλισθεί επίσης εάν η καλλιέργεια της στέβιας γίνεται με τις αρχές της ολοκληρωμένης παραγωγής.
Δ. Διασπορά αποτελεσμάτων
Συνοδευτική στα Αποδεικτικά και απαραίτητη ενέργεια του προγράμματος ήταν η διάδοση και προώθηση των αποτελεσμάτων με επιτόπια ενημερωτική επίσκεψη (Field Days) αγροτών, επιστημονικού προσωπικού και φορέων Ν. και Τ.Α σε ένα Αποδεικτικό αγρό καθώς και με έντυπο (φυλλάδια, ανακοινώσεις, κ.α.) και ηλεκτρονικό υλικό καθώς και την Τελική Έκθεση με όλα τα αποτελέσματα.
Στα πλαίσια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε μία επιτόπου ενημερωτική επίσκεψη (Παράρτημα 7). Έγινε στις 14/10/09 στον Αποδεικτικό Σαράτση- Κουβαρά και την παρακολούθησαν περί τα 50 άτομα. Στην ενημέρωση παραβρέθηκε και έκανε δηλώσεις σχετικά με το πρόγραμμα , ο Αντινομάρχης Ν.Α.Α. κ. Ι. Λύτρας, ο Δήμαρχος Φυτειών κ. Παν. Τζαχρήστας, ο Δ.ντής Αγροτικής Ανάπτυξης της Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας, ο υπεύθυνος γεωπόνος (Η. Ντζάνης)γ για την παρακολούθηση-λήψη παρατηρήσεων στα Αποδεικτικά. Μετά έγινε ενημέρωση από τον Επιστ. Υπεύθυνο και τον υπεύθυνο γεωπόνο των πειραμάτων για την έρευνα γενικά στην Ελλάδα και ειδικά στο Αγρίνιο με τη στέβια και οι αγρότες των αποδεικτικών απάντησαν σε ερωτήσεις των παρευρισκόμενων. Η επίσκεψη καλύφθηκε τηλεοπτικά από τοπικά κανάλια και ραδιόφωνο. Σε όλους όσους παρακολούθησαν την ενημέρωση δόθηκε ενημερωτικό φυλλάδιο για την πορεία των αποδεικτικών και τις χρήσεις της στέβιας. Μετά την ενημέρωση ακολούθησε φιλοξενία των αγροτών και συνέχιση της γενικής ενημέρωσης τους. Η Τελική Έκθεση υποβάλλεται στην Ν.Α.Αιτωλοακαρνανίας και θα διανεμηθεί με Ημερίδα η οποία προγραμματίζεται για τις αρχές του 2010. Μερική παρουσίαση των αποτελεσμάτων έγινε από τον ΕΥ σε τηλεοπτικά δίκτυα, εφημερίδες τοπικές και αθηναϊκές και ραδιόφωνο. Ενημέρωση σχετικά με τα Αποδεικτικά έγινε και από τον υπεύθυνο γεωπόνο των πειραμάτων (Η. Ντζάνη) σε τοπικό τύπο, ραδιόφωνο.
Ε. Προσβολές από έντομα, ασθένειες, ζιζάνια.
Δεν παρατηρήθηκαν προσβολές από έντομα ή ασθένειες στους Αποδεικτικούς. Μόνο στον Αποδεικτικό Σαράτσης-Κουβαράς παρατηρήθηκε μικρή ζημία σε ελάχιστο αριθμό φυτών από αδρομύκωση και η παρουσία ελέυθερων και παρασιτικών νηματωδών σε μικρό τμήμα του αγρού χωρίς επίπτωση στο σύνολο της καλλιέργειας. Έτσι δεν χρειάστηκε, ούτε έγινε ψεκασμός. Πιστεύεται ότι με την αμειψισπορά και την εμφάνιση των ασθενειών σχετικά αργά, μετά την συλλογή ίσως η καλλιέργεια της στέβιας θα μπορεί να είναι βιολογική. Έλεγχος των ζιζανίων έγινε με το ζιζανιοκτόνα pendimethalin (Stomp) σε ένα Αποδεικτικό και με καλλιεργητικές πρακτικές (σκαλίσματα-ξεβοτανίσματα) στα άλλα δύο Αποδεικτικά, βιολογικής παραγωγής (Πίν. 4).
Οικονομικά στοιχεία προγράμματος
Προϋπολογισμός
| Σύνολο Προϋπολογισμού | 8.500 (=7.650ευρώ δαπάνες+850. αμοιβή ΚΕΤΕΑΘ) |
| Είδος δαπάνης | Κόστος |
| Παραγωγή φυταρίων | 700 ευρώ = (10000 φυτάρια Χ 0, 07) |
| Αποζημίωση Αποδεικτικών-αγροτών | 1.800 ευρώ = (2 Αποδ. Χ900 ευρώ) |
| Αναλώσιμα | 300 ευρώ = (2 Αποδ. Χ 150 ευρώ) |
| Επίσκεψη αγρών- Ενημέρωση αγροτών | 400 ευρώ = (1 Ενημερωτική Επίσκεψη Χ 400 ευρώ) |
| Μετακίνηση Επιστ/νικού Υπευθύνου | 800 ευρώ (Λήψη παρατ/σεων, ενημέρωση αγροτών) |
| Μετακίνηση τοπικού γεωπόνου | 540 ευρώ (1 γεωπόνος Χ 20μετ Χ |
| Γραμματειακή υποστήριξη (έντυπα,) | 900 ευρώ (1 Χ 6μήνες Χ 150 ευρώ/μήνα) |
| Αμοιβή οικονομολόγου | 400 ευρώ (Υπολογισμός κόστους) |
| Μετασυλλεκτική διαχείριση | 400 ευρώ (ξήρν/ση, αποφ/ση, δείγματα, λειο/ση, συσκευασία) |
| Μέτρηση στεβιοσίδης (Γερμανία, Ελλάδα) | 710 ευρώ = (12 δείγματα Χ 60, 40 ευρώ) |
| Διάχυση αποτελεσμάτων | 700 ευρώ (έντυπο, ηλεκτρονικό υλικό, Τελική Έκθεση |
| Κ.Ε.ΤΕ.Α.Θ. | 850 ευρώ (10% Οικον. διαχείριση από ΚΕΤΕΑΘ) |
Σύμφωνα με την Προγραμματική Σύμβαση τα χρήματα θα καταβαλόταν σε δύο ισόποσες δόσεις, η πρώτη (4.250 ευρώ) με την έναρξη του έργου (καταβλήθηκε Οκτώβριο για διαδικαστικούς λόγους) και η δεύτερη τον Δεκέμβριο με την υποβολή της Τελικής Έκθεσης. Οι δαπάνες που καλύφθηκαν αφορούσαν ότι προβλεπόταν στον προϋπολογισμό του έργου όπως φαίνεται στον πίνακα του προϋπολογισμού. Η απορρόφηση ήταν 100 %
Ο Επιστημονικός Υπεύθυνος
Π. Λόλας
